Meltem Halaceli is een Nederlandse schrijfster en arabist. Ze is programmamaker bij literair festival Writers Unlimited en debuteerde in 2015 met De vergeten geschiedenis van mijn grootvader. Voor de NPO Cultuur nieuwsbrief vertelt Meltem over Müesser Yeniay.
Dichteres Müesser Yeniay (Izmir, Turkije) is een rijzende ster in de feministische poëzie. Haar werk is in meer dan 20 talen vertaald en ze staat bekend om haar krachtige uitspraken, zoals dat vrouwen in het oosten van de wereld geen bestaansruimte hebben, behalve in de poëzie. Ik sprak met Yeniay over deze scherpe uitspraak en meer voor mijn podcastserie Wat zullen ze zeggen, Meltem.
In de inleiding van haar laatste dichtbundel Een oneindig gesprek met de geliefde [vertaald uit het Turks: Sevgiliyle Daimî Konuşma], schrijft ze: ‘Het Vrouw-zijn gecombineerd met dichter-zijn in het oosten van de wereld is een bron van verschillende problemen. Naast het feit dat mannelijke dichters continue strijden om je te domineren, wordt je door mannen die geen dichter zijn, anders behandeld. Het dichten, dat in de kern een intellectuele bezigheid is, wordt uit het oog verloren. In patriarchale samenlevingen zoals de onze is een vrouwenhand die een pen vasthoudt alleen al een moedige handeling. Terwijl voor veel vrouwen in het oosten het gedicht de enige plek is waar ze kan bestaan…’
Mede geïnspireerd door De lach van Medusa - het beroemde essay van de Franse feministische schrijver Hélène Cixous’ - is Yeniay in haar werk overgegaan op het terugclaimen van het vrouwelijke lichaam. Yeniay eist net als haar voorgangers de poëzie op als ruimte voor de vrouw.
In haar recentste werk beschrijft ze bijvoorbeeld hoe haar lichaam reageert wanneer ze masturbeert of over wat haar borsten ‘te vertellen’ hebben, haar vulva en de maandelijkse menstruatie. Ze noemt het de ‘politics of the body’, want het persoonlijke is politiek geworden.
Vulva
Mijn lichaam heeft golven
die absorberen
jij zit in een draaikolk
- toon geen weerstand –
(laat je overspoelen door een golf)
Zink als een enorm wrak
naar de bodem
van mijn lichaam
of blijf als koraal
in mij
In Turkije krijgt ze regelmatig de vraag of ze zich niet schaamt door het verborgene zo open en bloot in de schijnwerpers te zetten. Conservatievelingen voegen daaraan toe dat ‘god dit niet zo bedoeld zal hebben’. Daarop antwoordt ze treffend: ‘God is alwetend, hij weet wanneer u masturbeert of liegt. Ik schrijf slechts datgene op wat er is.’
